نخستین درس به کودکان پیش از ورود به مدرسه

جامعه ۲۴- بسیاری از والدین هنگام آماده‌سازی فرزندشان برای ورود به مهد کودک یا پیش‌دبستانی، به دنبال راهکار‌هایی برای آموزش اولیه هستند. برخی به تمرین نوشتن نام کودک تأکید دارند، برخی دیگر آموزش رنگ‌ها و اشکال را ضروری می‌دانند و عده‌ای نیز بر مهارت‌های گفت‌و‌گو و شنیدن تمرکز می‌کنند. اما در میان این توصیه‌های رایج، صدای متفاوتی از سوی یک معلم آمریکایی شنیده شده است: «قبل از هر چیز، به کودک خود یاد بدهید که به واژه "نه" احترام بگذارد.» امیلی پرکینز، معلم مهد کودک در ایالت کنتاکی آمریکا و مادر دو فرزند، در ویدئویی در شبکه اجتماعی تیک‌تاک تأکید می‌کند که آموزش پذیرش واژه «نه» از سوی والدین، مهم‌ترین نکته‌ای است که باید پیش از شروع مدرسه به کودک آموخت. او معتقد است که کودکانی که نمی‌دانند چگونه با واژه "نه" برخورد کنند، در محیط آموزشی عملاً آموزش‌ناپذیر می‌شوند.

پرکینز می‌گوید وقتی والدین می‌فهمند که او معلم مهد کودک است، اغلب از او می‌پرسند: «چطور فرزندم را برای مدرسه آماده کنم؟» آنها انتظار دارند که پاسخ‌هایی مانند «بگذارید بند کفشش را خودش ببندد» یا «به او یاد بدهید خودش خوراکی‌اش را باز کند» بشنوند. اما پاسخ پرکینز متفاوت است: «به فرزندتان "نه" بگویید. آن را به عنوان یک جمله کامل استفاده کنید؛ و به او یاد ندهید که هر بار شما "نه" گفتید، می‌تواند شروع به چانه‌زنی کند.» او ادامه می‌دهد: «اگر شما نمی‌توانید به فرزندتان نه بگویید، معلمش هم نمی‌تواند؛ و اگر معلمش هم نتواند به او نه بگوید، آموزش‌دادن به او بسیار دشوار خواهد بود.» این معلم آمریکایی شرایط دشواری را ترسیم می‌کند که معلمی در کلاس مهد کودک با گروهی از کودکان پنج‌ساله دارد که هیچ‌کدام واژه "نه" را نمی‌پذیرند. در چنین فضایی، نظم و آموزش تقریباً غیرممکن می‌شود. او تأکید می‌کند: «نه شنیدن ممکن است برای کودک ناراحت‌کننده باشد، اما بخشی از زندگی است و باید پیش از ورود به کلاس درس، این مفهوم را بیاموزند که "نه یعنی نه".»

پرکینز می‌گوید: «من خوراکی‌شان را برایشان باز می‌کنم، کفش‌شان را می‌بندم، بهشان یاد می‌دهم چطور درست دست‌هایشان را بشویند، حتی نی نوشیدنی را در جایی که هیچ سوراخ مشخصی ندارد، فرو می‌کنم. تمام این کار‌ها را انجام می‌دهم. اما اگر نتوانم به کودک شما نه بگویم، آموزش‌دادن به او غیرممکن می‌شود.»، اما مشکل فقط به مسائل آموزشی محدود نمی‌شود. به گفته کارشناسان، کودکانی که "نه" را درک نمی‌کنند، ممکن است امنیت خود را نیز به خطر بیندازند. پرکینز توضیح می‌دهد که همیشه امکان توضیح درباره دلیل یک "نه" وجود ندارد، به‌ویژه در شرایط اضطراری. در مواقعی مثل زنگ خطر آتش‌سوزی، معلم باید بتواند به سرعت و قاطعانه بگوید: «نه، نمی‌توانی در ساختمان بمانی» یا «نه، نمی‌توانی از روی میز بالا بروی، چون خطرناک است.» او می‌افزاید: «من عاشق این هستم که دلایل نه گفتنم را توضیح بدهم، اما اگر در آن لحظه نتوانم این کار را بکنم، باز هم کودک باید بتواند "نه" را بشنود و بپذیرد.»

بیشتر بخوانید: فیلم/ بهترین سن برای ورود به مهد کودک چه سنی است؟

آموزش احترام به واژه «نه» صرفاً در قالب یک دستور نیست. این مهارتی است که از سنین پایین و در خانه شکل می‌گیرد. جیمز لِهمن، نویسنده و مشاور رفتار کودکان، در مقاله‌ای راهکار‌هایی برای آموزش این مهارت به والدین ارائه کرده است. او می‌نویسد: «همه‌چیز از تعیین حدود و ساختار آغاز می‌شود. والدین با تعیین قوانین و پایبندی به آنها، اقتدار خود را تثبیت می‌کنند.» لهمن تأکید می‌کند که باید در اجرای قوانین و پیامد‌ها ثبات داشت. اگر والدین در برابر قهر و عصبانیت کودک تسلیم شوند، در واقع به او یاد می‌دهند که با رفتار هیجانی می‌تواند به خواسته‌اش برسد. او می‌گوید: «اگر به قشقرق کودکان دو، سه یا چهار ساله تن دهید، به آنها آموزش می‌دهید که می‌توانند اقتدار شما را به چالش بکشند. آنها همین روش را در آینده هم استفاده خواهند کرد.» در مواجهه با کودکانی که از شنیدن «نه» عصبانی می‌شوند یا بحث می‌کنند، مهم است که والدین آرامش خود را حفظ کنند و وارد مشاجره نشوند. لازم است روش‌های آرام‌سازی احساسات شدید را به کودک آموزش داد و پس از فروکش کردن هیجان، می‌توان دلیل نه گفتن را برای او توضیح داد.

به‌رغم دشواری‌های این مسیر، کارشناسان معتقدند آموزش احترام به واژه «نه» در دوران اولیه زندگی، به نفع والدین، فرزندان و معلمان آینده آنها خواهد بود. در واقع، آموزش این مهارت ساده می‌تواند بنیان مهمی برای یادگیری در محیط مدرسه و تعاملات اجتماعی کودک باشد. آموختن احترام به واژه «نه» نه‌تنها به نظم و یادگیری کودک در کلاس کمک می‌کند، بلکه نقشی حیاتی در امنیت و رشد اجتماعی او دارد. به همین دلیل، والدین باید این مهارت را پیش از هر آموزش دیگری در خانه نهادینه کنند.